2ο Ενημερωτικό Δελτίο

Φυσικά, βοτανικά εκχυλίσματα για καλύτερα αυγά από τη Μακεδονία. Η περίπτωση του γαϊδουράγκαθου

H ποσότητα και η ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων ζωικής προέλευσης (κρέατος, γάλακτος, αυγών, μελιού κ.λπ.) καθορίζεται σημαντικά από παράγοντες όπως το γενετικό δυναμικό του ζωικού κεφαλαίου, το μικροκλίμα και τη γεωγραφική τοποθέτηση της κτηνοτροφικής εκμετάλλευσης, τις συνθήκες σταυλισμού, τη διατροφή των ζώων, αλλά και την κατάσταση της υγείας τους. Για τη διαχείριση της υγείας των ζώων, την προστασία τους από νοσογόνους, λοιμώδεις ή μη λοιμώδεις παράγοντες, χρησιμοποιούνται, συνήθως και κατά περίπτωση, αλλοπαθητικά, εμπορικά διαθέσιμα φαρμακευτικά (π.χ. αντιβιοτικά, αντιπαρασιτικά, αντικοκκιδιακά, αντιφλεγμονώδη) και διατροφικά (π.χ. ισορροπιστές, πολυβιταμινούχα) προϊόντα. Η στροφή, ωστόσο, της προτίμησης του καταναλωτικού κοινού προς τρόφιμα που παράγονται με περισσότερο «φυσικές» μεθόδους και με τη χρήση – κατά το δυνατόν – λιγότερων φαρμάκων (μιας προτίμησης που καθοδηγείται τόσο από την πεποίθηση ότι αυτά τα τρόφιμα είναι περισσότερο υγιεινά και εύγευστα, όσο και από την απαίτηση περί ηθικής στην εκτροφή και εξασφάλισης της καλής διαβίωσης των ζώων) έχει οδηγήσει τη βασική και εφαρμοσμένη έρευνα σε αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων. Η αναζήτηση αυτή έχει σε σημαντικό βαθμό κατευθυνθεί προς τα φαρμακευτικά και αρωματικά φυτά, ιδιαίτερα (υπό όρους βιωσιμότητας και περιβαλλοντικού αποτυπώματος) αυτά που ενδημούν στις ευρύτερες περιοχές πέριξ των κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων. Ως «φαρμακευτικά» νοούνται φυτά που αποτελούν πηγή βιοενεργών ουσιών (ουσιών με ευεργετικές ιδιότητες για τον οργανισμό ανθρώπων και ζώων), ενώ ως «αρωματικά» χαρακτηρίζονται φυτά που περιέχουν αιθέρια έλαια ή άλλα συστατικά τα οποία προσδίδουν στα τρόφιμα χαρακτηριστικό άρωμα ή και άλλες, επιθυμητές δομαισθητικές ιδιότητες. Η Μακεδονική γη προσφέρει σε αφθονία μια ποικιλία φαρμακευτικών και αρωματικών φυτών. Η ρίγανη, το θυμάρι, ο δυόσμος, το φασκόμηλο, ο σιδερίτης (τσάι του βουνού), το μελισσόχορτο, το χαμομήλι, η κρανιά, ο κρόκος (σαφράν ή ζαφορά) είναι μερικά παραδείγματα τοπικών φυτών/βοτάνων τα οποία μελετούνται τόσο για τις ευεργετικές φαρμακολογικές επιδράσεις τους στα ζώα ή/και για τη βελτίωση της γεύσης και του αρώματος των τροφίμων που παράγονται από αυτά. 

Το γαϊδουράγκαθο, ειδικά το είδος Sillibum marianum (ελληνιστί Σίλλυβον της Μαρίας, εξαιτίας της ιστορικής συσχέτισής του με τη Θεοτόκο), είναι ένα φαρμακευτικό φυτό που φύεται στην περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας (καθώς και σε άλλα μέρη της Ελλάδας). Οι ηπατοπροστατευτικές, αποτοξινωτικές, αντιοξειδωτικές, αντιφλεγμονώδεις, αλλά και αντιινωτικές, αντικαρκινικές, καρδιοπροστατευτικές, νευροπροστατευτικές και ανοσοτροποποιητικές επιδράσεις του έχουν επιβεβαιωθεί σε πολλαπλές μελέτες, ενώ ιδιαίτερο για την κτηνιατρική ενδιαφέρον έχει η μελέτη της πιθανής ικανότητάς του να αυξάνει τις αποδόσεις των ζώων παραγωγής τροφίμων και να βελτιώνει την ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων. Η μελέτη, λοιπόν, της επίδρασης της συμπληρωματικής χορήγησης γαϊδουράγκαθου στο σιτηρέσιο αυγοπαραγωγών ορνίθων πάνω στην ποσότητα και – κυρίως – στην ποιότητα των παραγόμενων αυγών αποτέλεσε τον βασικό στόχο του παρόντος Έργου.

Πώς η χορήγηση εκχυλίσματος γαϊδουράγκαθου στις αυγοπαραγωγές όρνιθες μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα των αυγών που τρώμε;

Οι ευεργετικές επιδράσεις του γαϊδουράγκαθου για την υγεία ανθρώπων και ζώων είναι πολλές. Ειδικά η ιδιότητά του να προλαμβάνει ή και να θεραπεύει παθήσεις του ήπατος είναι γνωστή εδώ και χιλιάδες χρόνια στις μεσογειακές κοινωνίες. Σήμερα, το εκχύλισμα του γαϊδουράγκαθου αποτελεί ένα από τα συχνότερα λαμβανόμενα συμπληρώματα από ασθενείς με ηπατικά προβλήματα, παγκοσμίως. Ο οικονομικός κύκλος της παγκόσμιας ζήτησης σε παράγωγα γαϊδουράγκαθου υπερβαίνει πλέον τα 100 εκατομμύρια ευρώ, με πρόβλεψη για τριπλασιασμό του μέσα στην επόμενη δεκαετία.

Ιδιαίτερα στα εκτρεφόμενα πουλερικά, η ηπατοπροστατευτική, η αντιοξειδωτική και η αντιφλεγμονώδης δράση του γαϊδουράγκαθου είναι σημαντική, καθώς το ήπαρ τους παίζει σημαντικό ρόλο στον μεταβολισμό, στην πέψη, στην αποτοξίνωση και στη συνολική παραγωγικότητά τους. Στις αυγοπαραγωγές όρνιθες, το ήπαρ είναι υπεύθυνο για τη σύνθεση τόσο της βιτελογενίνης – σύνθεση των πρωτεϊνών του κρόκου, όσο και των φωσφολιπιδίων – λεκιθίνη του κρόκου. 

Ευζωία των αυγοπαραγωγών ορνίθων και ποιότητα αυγών

Η ευζωία των αυγοπαραγωγών ορνίθων επηρεάζει σε πολύ σημαντικό βαθμό την ποιότητα, την ασφάλειας και τη θρεπτική αξία των αυγών που παράγουν. Οι καλές συνθήκες διαβίωσης και η σωστή διατροφή μειώνουν την καταπόνηση (στρες), ενώ βελτιώνουν την υγεία των ζώων και τη συνολική ποιότητα των αυγών. Μια ισορροπημένη διατροφή (π.χ. πλούσια σε ασβέστιο, φώσφορο, βιταμίνη D₃, αντιοξειδωτικούς παράγοντες) ενισχύει το διατροφικό προφίλ του αυγού, το πάχος του κελύφους και το χρώμα του κρόκου. Η προστασία των ζώων ειδικά από παθολογικές καταστάσεις που συνδέονται με τις σύγχρονες μεθόδους συστηματικής εκτροφής (όπως είναι π.χ. το σύνδρομο του λιπώδους ήπατος), μέσω ορθών διαχειριστικών πρακτικών και της επαρκούς χορήγησης ηπατοπροστατευτικών παραγόντων, συνεισφέρει σημαντικά στη βελτίωση της παραγωγικότητάς τους. Για τον σκοπό αυτόν, το εκχύλισμα γαϊδουράγκαθου αναμένεται να αποτελέσει ένα ιδιαίτερα χρήσιμο εργαλείο βελτίωσης της ποιότητας ζωής των αυγοπαραγωγών ορνίθων.